سفر به خانه عباسیان کاشان : تلفیق هنر و مهندسی

آیدین بهاری

معماران کاشانی در طول تاریخ همواره جز بهترین معماران ایران بوده‌اند و از همین رو معماری شهر کاسان در تمام ایران منحصر به فرد است. مجموعه خانه عباسیان یکی از برجسته‌ترین آثار معماری و یکی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسکونی ایران است که در شهر تاریخی کاشان واقع شده است. آنچه این بنا را با دیگر خانه‌های کاشان متمایز می‌کند معماری خاص آن است.

خانه عباسیان

گفته می‌شود این بنا در مدت ۲۰ سال ساخته شده است وسعت این مجموعه حدود ۵ هزار متر مربع و زیر بنای آن در حدود ۷ هزار متر مربع می‌باشد. این مجموعه دارای پنج طبقه و شامل ۵ حیاط و گودال باغچه است که پس از فوت مالک اولیه به مرور از هم تفکیک و به صورت ۵٫ باب خانه مستقل از هم درآمد اما در سال‌های اخیر ۴ باب از ۵ باب خانه خریداری و بازسازی شد. از ۴ باب خانه خریداری شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماری بافت قدیم کاشان یعنی گودال باغچه و یکی از آنها به صورت دو طبقه با حیاط مسقف و چهارمی که در اصل باغچه بوده است به صورت حیاط سنتی است. خانه‌های عباسیان به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت می‌باشد. سبک اصلی معماری بنا «گودال باغچه» است. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود می‌باشد.

وجه تسمیه خانه عباسیان کاشان

وجه تسمیه بنا نیز در نوع خود شنیدنی می‌باشد. همانطور که اشاره شد پس از مرگ صاحب اولیه بنا، مجموعه به پنج قسمت تفکیک و به وراث واگذار گردید وراث نیز پس از مدتی سهم خود را به افراد مختلف فروختند. در حدود صد سال پیش یکی از حیاط‌های مجموعه (حیاط بیرونی) به یکی از تجار فرش کاشان به اسم آقای عباسیان به مبلغ هزار تومان فروخته شد. خبر فروخته شدن خانه‌ای با این قیمت در زمان خود در کل شهر پیچیده و تا در مدتها نقل محافل گردید. از آن پس کل این مجموعه به خانه عباسیان معروف و مشهور شد. این مجموعه در سال ۱۳۷۴ توسط هیأت امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان و با مساعدت مالی وزارت صنایع و معادن خریداری و مرمت گردید. و در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و بخشی از آن به بنیاد سهراب سپهری نقاش و شاعر نامدار معاصر تعلق گرفته است. اکنون این عمارت تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار گرفته است. به خاطر معماری زیبا و چشم انداز خوبی که این خانه دارد تا به حال سریال‌هایی همانند مسافر ری، ملاصدرا، خانه‌ای در تاریکی، جابربن حیان و … در آن ساخته شده است. مجموعه خانه عباسیان کاشان در خیابان علوی در کوی سلطان امیراحمد واقع شده است.