زندگی همایونی بانوی مجتهد اصفهانی
پروانه شریفی
اصفهان، مهد انسان‌های پاک و مهد هنرهای مختلف است.
اصفهان از آغاز تمدن کهن خود آغوش خود را به سوی انسان‌هایی با فطرت پاک باز کرده است و هنوز هم با گذشت سال‌های طولانی، هوای این عرفان و مذهب در کوچه پس کوچه‌های شهرمان بو می‌کنیم. اصفهان نه در دفاع مقدس کم گذاشت و نه در تربیت افراد نخبه و انقلابی و مذهبی که در تمامی این زمینه‌ها سرآمد شهرهای اسلامی دنیاست.
هر کسی که در کوچه‌ها و گذرهای اصفهان قدم بزند سر در هر کوچه‌ای تابلویی متبرک به نام یک شهید و یا یک انسان وارسته می‌بیند، بهتر هم هست که همین طور باشد تا وقتی نام افراد را می‌بینیم، بدانیم که با پشتوانه خون‌ها و یا مجاهدت‌های اسلامی و عرفانی چه کسانی با آرامش پای به سوی خانه می‌گذاریم و این حریم امن را مدیون چه کسانی هستیم.
و اما کسانی هم در شهر ما بودند و هنوز هم تعدادی از آن‌ها مانده‌اند و مشغول تربیت نسل‌های بعدی هستند که روح و بوی عرفان را در همان کوچه‌های قدیمی زنده نگه داشته‌اند.
اصفهان کم نداشت امثال محمدباقر مجلسی، بابا رکن الدین و امثال این بزرگواران که این امانت دست به دست رسید و شاگردان شاگردان آن‌ها مشغول تعلیم افراد دیگری هستند؛ این بار هم دل به این کوچه‌های با طراوت اصفهان زدیم و وارد خیابان ابوذر شدیم. در این خیابان وارد کوچه‌ای می‌شویم که نه زیاد عریض است و نه زیاد طولانی و در همان کوچه‌ها در یک فرعی دو سه خانه بیشتر نیست، اما ساده‌ترین و عرفانی‌ترین خانه از درب منزل پیداست؛ آری از بانو زینب السادات علویه همایونی سخن می گوییم.
تأسیس اولین حوزه علمیه زنان در اصفهان
بانو علویه همایونی از افراد فقیه و مجتهد عصر معاصر بود که قرعه اولین بانویی که در رشته الهیات تحصیل می‌کند را به نام خود زد و در سال ۱۳۴۴ هم اولین حوزه علمیه زنان را در اصفهان تأسیس کرد و نام آن را مکتب فاطمه قرار داد تا به نوعی ارادت خود را به حضرت فاطمه الزهرا (س) نشان دهد.
این بانوی فرزانه همچنین نزد اساتید به نامی مانند شیخ حیدرعلی محقق، صدر کوپایی و اشنی قودجانی هم مشغول به کسب علم بود.
این مجتهد اصفهانی اولین شاگرد بانو مجتهد امین بود که این کسب علم هر روز بعدازظهر در منزل بانو امین به مدت ۵۰ سال طول کشید.
ایشان سیاست را گره خورده به دین می‌دانست از همین رو به دقت اخبار و رویدادها را برای افزایش بصیرت سیاسی بررسی می‌کردند.
عقاید مردم درست شود، اعمالشان هم درست می‌شود
بانو علویه همایونی همیشه معتقد بود «عقاید مردم درست شود، اعمالشان هم درست می‌شود» و از همین رو همیشه بر اساس همین روند به تربیت شاگردان بزرگی پرداخت که اکنون هر کدام از آن‌ها در سمت یه استاد و مربی برآمده‌اند.
اخلاق و رفتار و منش بانو همایونی کم کم اشاعه پیدا کرد و توصیه‌های ایشان به بار نشست که تأسیس حوزه‌های علمیه متعدد خواهران یکی از این موارد است. به مرور ایده‌ی تأسیس مدرسه‌ی دینی بانوان به دیگر شهرها هم رفت. خانم سالک، یکی از شاگردان مکتب فاطمه، در نجف‌آباد مکتب الزاهرا را تأسیس کرد. زهرا مظاهری، دختر حاج شیخ مرتضی مظاهری نجفی، از دیگر شاگردان مکتب فاطمه که بعد از ازدواج به قم مهاجرت کرده بود، در سال تحصیلی ۵۰-۱۳۴۹ به تشویق مراجع قم، کلاس‌هایی برای بانوان دایر کرد که ثمره‌ی آن تأسیس مکتب توحید بود که در سال ۱۳۵۴ توسط آیت‌الله علی قدوسی و برنامه‌ریزی خود ایشان، ایجاد شد. بعدها در سال ۱۳۶۵ به فرمان امام خمینی مکاتب کوچک و پراکنده گرد هم آمدند و جامعه‌الزهرا تأسیس شد که مدتی هم بانو همایونی به عنوان استاد مدعو در آنجا تدریس می‌کرد.
بانوهمایونی مادر دلسوز شاگردان
یکی از شاگردان ایشان در توصیف اخلاق و رفتار بانو می‌گفت: رفتار یک مادر با فرزند خود چگونه است، ایشان با تمام شاگردان خود اینگونه با مهر، محبت و دلسوزی رفتار می‌کردند.
خانم پورسینا ادامه داد: هیچ کسی از طرف ایشان طرد نمی‌شد و همیشه با لبخند و مهربانی افراد را جذب خود می‌کردند و جای خالی بانوهمایونی هیچ گاه پر نخواهد شد و تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم ادامه دادن راه و منش ایشان است.
وی با بیان اینکه تعصب هیچ جایی در اخلاق و رفتار بانو همایونی وجود نداشت؛ افزود: دین را به معنای واقعی رعایت می‌کردند و همان را به شاگردان انتقال می‌دادند.
بارزترین اثر بانو: زن مظهر خلاقیت الله
بانو همایونی همچنین مدتی نیز برای تدریس به قم رفت و آمد داشت. او در سال تحصیلی ۶۸-۱۳۶۷ هر هفته، چهارشنبه‌ها برای تدریس به جامعه‌الزهرا می‌رفت و جمعه‌ها به اصفهان بر می‌گشت. ولی این دوره هم به دلیل کثرت اشتغالات و سختی‌های سفر تعطیل شد. در سال ۱۳۶۸ بعد از فوت بانو امین در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور وقت آیت‌الله خامنه‌ای، تقاضای برگزاری کنگره‌ی بزرگداشت بانو امین را مطرح کرد. اولین دوره‌ی این کنگره در سال ۱۳۷۱ در اصفهان و دومین دوره‌ی آن در سال ۱۳۷۲ در قم برگزار شد. اما کم کم فعالیت‌های خود را کاست و مراکزی را وقف کرد و به تألیف در منزل پرداخت. از این بانوی فرهیخته آثاری چون زن مظهر خلاقیت الله، نسیم ولایت، عشق ذوی القربی، سفرنامه، زندگی نامه بانو امین، ترجمه اربعین الهاشمیه و ترجمه کتاب اسرارآلایات صدرالمتألهین شیرازی موجود است.
و امّا توصیه این بانوی مجتهد و فقیه اصفهانی را به بانوان بخوانیم:
توصیه من به خواهران ایمانی این است که اوقات فراغت خود را در شناخت ویژگی‌های زن مصرف کنند و در این زمینه به طور جدی، قدمی بردارند و تحقیقی داشته باشند و در این خصوص از قرآن مجید و تفاسیر دانشمندان، استمداد نمایند. و بدانند که بی اعتنایی به این موضوع، موجب بیگانگی از خویش و واماندگی در گمراهی و ذلّت جماعت نسوان است.و با اعمال و رفتار و خلوص نیّت خود، دیگران را آگاه سازند که این است شیوه امر به معروف و نهی از منکر و رشته‌های علوم را از زن خالی نگذارند و مخصوصاً رشته‌های علوم دینی و الهی را و به هر زحمتی هست خود را به مرتبه‌ی عالی آن برسانند و منافاتی هم با بچه داری ندارد؛ زیرا زمان تحصیل علم «من المهد الی اللحد» است و زمان بچه داری زمانی محدود، تا از این راه خدمتی به صنف خود کرده باشند و حرکتی در جامعه زنان به وجود آید، حرکت انسانی، ایمانی، اخلاقی، آگاهی و عرفانی که: (… اِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِاَنفُسِهِم…)؛ «تا اخلاق و اوصاف باطنی جماعتی تغییر نکند، خدا وضع آنان را تغییر نمی‌دهد»
بانو علویه همایونی دهم تیر ماه سال ۱۳۹۵ در اصفهان چشم از جهان هستی بست و به سوی معشوق خود شتافت.
