تلخ مثل الکل
هامون رشیدیان
بر اساس آخرین آمارها در ایران حدود یک میلیون نفر به صورت مداوم الکل مصرف می‌کنند. از این تعداد ۳۰ درصد زن و ۷۰ درصد مرد هستند. هر چند این آمار بسیار اندکی از کشور ۸۰ میلیونی ایران را شامل می‌شود اما با توجه به حساسیت‌های که در جامعه ما نسبت به مصرف الکل وجود دارد همین مقدار هم هشدار دهنده است. بر اساس تعداد افراد مصرف کننده الکل ایران جایگاه ۱۶۶ در جهان را دارد که جایگاهی قابل قبول است اما نکته نگران کننده میزان مصرف الکل در ایران است. بر اساس آمارها ایران رتبه ۱۹ از نظر میزان مصرف الکل توسط هر فرد الکلی را دارد. رتبه‌ای که حتی از کشوری مانند آمریکا هم بیشتر است. این موضوع هم به این دلیل است که الکل تولید شده در ایران به شیوه دستی و سنتی است و به دلیل مکانیزه نبودن از میزان بسیار بالای الکل برخوردار است به همین دلیل هم عمده الکل مصرف شده در ایران خلوصی حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد دارد در حالی که عمده الکل مصرف شده در آمریکا و کشورهای اروپایی آبجوهای دارای الکل است که میزان الکل آن حدود ۷ تا ۱۲ درصد است. به همین دلیل هم مصرف کنندگان الکل در ایران بیش از کشوری مانند آمریکا در خطر عوارض ناشی از مصرف الکل هستند. از طرف دیگر به دلیل آنکه الکل تولید شده در ایران استاندارد نیست خطر مسمومیت با اتانول و متانول در کشور ما بسیار بالاتر از دیگر کشورهاست.
مرگ الکلی
به گفته کارشناسان در ایران ۳ نوع مرگ بر اثر الکل وجود دارد: یکی مصرف مزمن الکل است. یعنی فردی که معتاد به الکل است و دچار عوارض جسمی ناشی از مصرف الکل می‌شود. بر فرض فرد دچار هپاتیت و سیروز کبدی می‌شود و فوت می‌کند. یک سری از مرگ‌ها ناشی از مصرف مشروبات الکلی با دوز بالا است، یعنی فرد اتانول با دوز بالا مصرف می‌کند که باعث وقفه تنفسی و مرگ می‌شود. دسته سوم کسانی هستند که مشروبات الکلی خورده‌اند و به دلیل استاندارد نبودن تهیه آن علاوه بر اتانول مقداری هم متانول یا الکل چوب مخلوط مشروب شده. در واقع در پروسه تولید مقداری متانول مخلوط شده. متانول منجر به مسمومیت در افرادی می‌شود که آن را مصرف می‌کنند. عوارض مصرف این نوع از الکل در برخی مواقع کوری و مرگ است. دسته‌بندی دیگر مربوط به افرادی است که الکل را هم‌زمان با مخدر دیگری مصرف می‌کنند، مثلاً فرد الکل را با تریاک یا ترامادول و متادون مصرف کرده است و همین هم‌زمانی مصرف چند ماده منجر به وقفه تنفس و مرگ آنها می‌شود.
ناآگاهی
بیشتر مرگ‌های ناشی از مصرف الکل در ایران مربوط به دسته دوم و سوم است. متاسفانه کسانی که در ایران اقدام به تولید مشروبات الکلی می‌کنند هیچ سواد علمی‌ای در این زمینه ندارند. این افراد ناشی به دلیل ناآگاهی باعث تولید متانول در مشروب دست ساز می‌شوند. متانول یا الکل چوب ماده‌ای به شدت سمی است و حتی مصرف اندک آن عوارض جبران ناپذیری مانند کوری را به دنبال دارد. عده دیگری از این افراد هم یا از سر ناآگاهی یا سودجویی اقدام به قاطی کردن قرص‌هایی مانند ترامادول، لورازپام و دیازپام در الکل دست ساز می‌کنند. بر اسا آمار پلیس تقریباً ۱۵ درصد الکل‌های کشف شده توسط پلیس حاوی قرص و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد حاوی متانول هستند. فاجعه‌هایی مانند آنچه در فسا و یا شیراز اتفاق افتاد بر اثر مصرف همین الکل حاوی متانول بود که متاسفانه جان عده‌ای را گرفت و عده زیادی را با عوارض جدی راهی بیمارستان کرد.
متاسفانه آمار اندک مصرف کنندگان الکل باعث شده حساسیت لازم نسبت به این موضوع وجود نداشته باشد. بسیاری از مصرف کنندگان الکل در ایران اصلاً از عوارض خطرناک مصرف الکل به خصوص مشروبات دست ساز آگاهی ندارند. امیدواریم مسئولین به همان اندازه که درباره سیگار و قلیان در حال فرهنگ سازی هستند درباره الکل هم حساسیت به خرج دهند.
