جذب گردشگران در ماه محرم

عاطفه بازفتی

از میان آداب و رسوم ماه محرم می­توان به مراسم تعــزیه اشاره کرد. از آنجا که این نمایش مذهبی-سنتیِ منظوم، همراه موسیقی واقعه کربلا و روز عاشورا  را به تصویر می­کشاند، می­تواند به عنوان نمادی از فرهنگ و تفکر شیعیان باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی شود و از این طریق موجب رشد گردشگری فرهنگی (Cultural tourism) گردد.

تاریخچه تعزیه

تعزیه تنها نمایش بومی جهــان اسلام است. نوعی درام آئینــی که آمیزه­ای از باورهای اســلامی و سنن ایرانی است. درون­مایه اصلی آن شهادت مظلومانه امام حسین(ع) و یاران ایشان است و به عنوان بخشی از ادبیات نمایشی، به دوره صفویه بازمی­گردد. زمانی که هنــر وسیله­ای برای ترویج مذهب تشیع بود و از سوی پادشاهان صفوی حمایت می­شد. هر چند برخی صاحب­نظـــران تاریخی معتقدند تعزیه در فرهنگ ایرانیان ریشه­ای دیرینه  و عمیق دارد به صورتی که پیش از اسلام نیز گونه­هایی از تعـــزیه همچــون «یادگار زریر» و «سوگ سیاوش» وجود داشته است اما به هــر روی شبیــه­خــوانی یا تعزیه یک نمایش سمبلیک و نمادین است که بیشتر از شخصیت­هــا، معــانی را به تصویر می­کشاند.

عزاداری ماه محـــرم

عزاداری محرم از قرن­ها پیش معمول و مرسوم بوده است. حتی در دوره صفویه جهانگردان بسیاری از جمله «تاورنیه» که به ایران سفر کرده بودند، به این مراسم در سفرنامه­هایشان اشاراتی داشته­اند.

مراسم ایام محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا یکی از نمونه­های مراسم فرهنگی-مذهبی مسلمانان است که هر سال در قالب یک حرکت و جریان مردمی برگزار می­شود؛ اما این مراسم با توجه به ویژگی­ها و قابلیت­هایی که دارد می­تواند به صورت یک رخداد، در قالب «کارناوال غم» به کشورهای غیر مسلمان معرفی شود تا امکان جذب بیشتر گردشگران خارجی را فـــراهم آورد.

گردشگری و فرهنگ

جهانگردی با انگیزه­های گوناگون صورت می­گیرد. برخی از این انگیزه­ها می­تواند به فرهنگ و آئین­های آن مربوط شود. فرهنگ و هنــر یک جامعه به تنهایی توانایی جذب گردشگر را دارد. در واقع این فرهنگ و سنت­هاست که باعث تغییر و تفاوت میان جوامع می­شود و بدون آن همه جــا شبیه به هم به نظــر می­رسد. در نتیجه مراسم مربوط به ماه محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا در ایران می­تواند به عنوان رویدادی مهم در زمینه فرهنگ مطــرح شود؛ رویدادی که باعث می­گردد تا گردشگران چه داخلی و چه خارجی با بخشی از مذهب و میراث فرهنگی و مذهبی جامعه ایران آشنا شوند و تجربه کسب کنند همچنین این امر باعث توسعه توریسم فرهنگی در ایران می­شود و از آنجا که صنعت توریسم رابطه مستقیمی با اقتصاد دارد جذب گردشگر فرهنگی به اقتصاد نیز رونق و قدرت بیشتری خواهد بخشید.

گردشگری فرهنــگی

برخلاف ماه شمسی که تکرار فصل­ها در زمانی خاص را در پی دارد؛ ماه قمری از تنوع زمانی بیشتری برخوردار است در نتیجه این عامل می­تواند موجب جذابیت بیشتر سفر شود به عبارت دیگر گردشگرانی که به حضــور در مراسم مربوط به ماه محرم علاقه­مندند می­توانند برنامه سفر خود را طوری تنظیم کنند که با فصل دلخواهشان و برگزاری آئین­های محرم هماهنگ باشد. نکته بعدی این­که زیارتگاه­ها، مکان­های مقدس و مذهبی هر سال گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور به خود جلب می­کنند در نتیجه از سوی دیگر تنوع مذاهب و مکان­های دیدنی انگیزه مهم دیگری را برای گردشگران، فراهم می­کند.

در مجموع تعزیه و مراسم ماه محـــرم یک منبع و پتانسیل قدرتمند فرهنگی و مذهبی است که با برنامه­ریزی، بازاریابی، تبلیغات، اطلاع­رســانیِ گسترده، نظارت و… می­تواند باعث جذب گردشگران داخلی و بین­المللی شود زیرا اکثــر جوامعی که به رشد صنعت توریسم اهمیت می­دهند علاوه بر فراهم نمودن زیرساخت­های لازم، برای آن برنامه­ریزی کوتاه مدت و بلند مدت در نظــر می­گیرند و به نوعی از هنــر و سرمایه­‌های فرهنگی خود در جهت افزایش درآمد، اشتغال­زایی و  رونق وضعیت اقتصادی استفاده می­کنند.