اعتیاد اینترنتی منشاء مشکلات و درگیری‌ها در خانوادگی
طاهره جعفری
اینترنت وسیله‌ای است که همانند همه ابزارهای دیگر جنبه‌های مثبت ومنفی دارد و قضاوت ما درباره آن به نوع استفاده کاربران بستگی دارد. این پدیده علیرغم فرصت‌های مناسبی از قبیل دست یابی به اطلاعات فراوان مورد نیاز، توسعه وتولید داشتن برای ما، تهدیدها را نیز متوجه ما می‌کند و از آنجا که بیشترین کاربران آن را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند، استفاده نادرست از آن می‌تواند نیروی پویا و کار آمد را در نهایت نظام اداری کشور را تهدید کند. بنابراین لازم دیدیم برای بررسی هر چه بیشتر این موضوع با محمد علی ناجی نیا روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه صحبتی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانیم.
به نظر شما اعتیاد اینترنتی چیست؟
برای اینکه بتوانیم اعتیاد اینترنتی را توضیح دهیم. ابتدا باید مفهوم اولیه اعتیاد را بهترو و علمی‌تر بشناسیم. اعتیاد یک بیماری روانپزشکی پیچیده است. در تعریف اعتیاد و برای تشخیص اعتیاد در یک نفر، معمولاً وجود سه عنصر یا مؤلفه لازم است. الف) انجام کاری که موجب تخریب وظایف و فعالیت‌های روزمره شود. ب) با وجود تخریب در کارکردهای وفعالیت های روزمره فرد همچنان در حال ادامه دادن آن رفتار است. ج) میزان و مقدار انجام آن کار، با گذشت زمان بیشتر و بیشتر می‌شود. برای مثال یک کارمند اداره را در نظر بگیرید که شروع به مصرف مشروب می‌کند. بعد از مدتی مصرف مشروب منجر می‌شود به افت کارکردش در اداره ومحل کار دیر سر کار می‌رود و سر کار خواب آلوده و بی حوصله است وبا ارباب رجوع بد بر خورد می‌کند. (تا اینجا شرط اول محقق شده است). پس از مدتی شخص متوجه می‌شود که قادر نیست وظایفش را به خوبی ودرستی انجام دهد. ولی با این وجود به مصرف مشروب ادامه می‌دهد. (شرط دوم محقق شده است). با گذشت زمان و با وجود تخریب در وظایف روزمره شخص، او بازهم مصرف می‌کند وآرام آرام مصرف مشروب در او نیز بیشتر و بیشتر می‌شود. (شرط سوم محقق شده است). این سناریو در مورد هر چیزی می‌تواند تکرار شود. در واقع هر رفتاری که این سه شرط را داشته باشد، اعتیاد است. حال این رفتار می‌تواند مصرف مواد یا قرص یا وب گردی و یا استفاده از گجت های هوشمند. و اساساً امروزه فرق چندانی بین اعتیادهای اینترنتی و اعتیادهای سنتی وجود ندارد چرا که هر عملی که سه شرط اصلی ذکر شده را داشته باشد، اعتیاد تلقی می‌شود و عوارض خاص خودش را دارد.
آیا اعتیاد اینترنتی به عنوان یک بیماری تلقی می‌شود؟
همانطور که در بالا ذکر شد، هر نوع اعتیادی بیماری تلقی می‌شود. در ادبیات درمان به هر نوع اعتیاد بیماری گفته می‌شود. اعم از رفتارهای مصرف مواد و یا انجام اعمال مختلفی که آن سه شرط را دارد.
آیا با اینکه اینترنت خیلی جاها باعث می‌شود موثرتر عمل کنیم وبرای کارهای روزانه وقت کمتری صرف کنیم بازهم مضر است؟
من می‌خواهم سؤال شما را یک جور دیگر بپرسم! اگر کسی از شما بپرسد آیا مصرف روزانه یک قرص مسکن با تجویز پزشک و برای تسکین دردی خاص اعتیاد است یا خیر؟ چه پاسخ می‌دهید؟ بی شک همه کسانیکه که در این زمینه سررشته دارند خواهند گفت: خیر مصرف قرص مسکن، با تجویز پزشک و برای تسکین دردی مشخص درمان است ونه اعتیاد. اما اگر کسی روزانه ده عدد قرص مسکن، بدون تجویز پزشک و صرفاً برای افزایش احساس سر خوشیش مصرف کند، چه؟ آیا این اعتیاد است؟ پاسخ اینبار متفاوت است. قطعاً این حالت می‌تواند اعتیاد تلقی شود، چرا که بدون تجویز پزشک و برای سرخوشی و پیدا کردن حالتی کاذب استفاده می‌شود. حال با این مقدمه می‌خواهم از شما بپرسم آیا داروی مسکن اعتیاد آور است با وجود آنکه می‌تواند مزایای درمانی زیادی هم داشته باشد؟ قطعاً پاسخ خواهید داد که داروی مسکن به خودی خود اعتیاد آور نیست و داروی مفید و موثری برای درمان بسیاری از بیماریها است. می‌تواند درد و رنج بیمار را کاهش دهد و سرعت بهبود بیمار را تسریع بخشد. اما می‌تواند این داروی مؤثر و سودمند به یک ابزار مصرف تبدیل شود. بنابراین همان رفتاری که می‌تواند در مقدار متعادلش مفید و سودمند باشد می‌تواند در استفاده خودسرانه و انجام غیر معمولش اعتیاد آور باشد.
چرا افراد به اینترنت وابسته می‌شوند؟
بازهم تکمیل آنچه قبلاً توضیح دادم باید اضافه کنم که اینترنت به عنوان یک ابزار که قابلیت سوء مصرف دارد، می‌تواند بالقوه اعتیاد آور باشد. این اعتیاد آوری قطعاً به روحیات افراد، مسائل و مشکلات زمینه‌ای و استعدادهای روانشناختی اشخاص نیز بستگی دارد.
علائم وابستگی به اینترنت چیست؟
اساساً علائم هر نوع اعتیادی، به دو دسته تقسیم می‌شود: الف) علائم فیزیولوژیکی یا جسمانی و ب) علائم روانی
علائم روانی عبارتند از: بی اشتهایی یا پر اشتهایی. ضعف قوای جسمانی، کمر درد، سردرد،. چشم درد، علائم شبه میگرنی، و گاهی مشکلات کلیه به دلیل نشستن‌های طولانی در حین بازی یا وب گردی.
علائم اعتیاد به اینترنت در روابط چگونه است؟
همانطور که قبلاً اشاره شد، هر نوع رفتاری، برای آنکه اعتیاد تلقی شود. نیاز است که افت کارکرد بدهد واین افت کارکرد در وجوه مختلف زندگی قابل رویت است. یکی از وجوه مهم و پررنگ افت کارکرد افراد، در رابطه‌ای عاطفی با خانواده است که منشأ مشکلات ومسایل و در گیریهای زیادی نیز در سطح خانواده و بین پدر مادرها و فرزندان و همچنین زن و شوهرها می‌شود.
از سوی دیگر اعتیادهای اینترنتی به نحوی با تغییر الگوی زندگی کاربران قادر است ملاک‌های همسر ایده آل و فرزند ایده آل و … را تغییر دهد و با این تغییر باعث بهم ریختگی بیشتر در فضای زندگی مشترک شود.
