حیات در منظومه شمسی
نیلوفر ترکزاده
شما فکر می‌کنید غیر از زمین حیات در منظومهٔ شمسی وجود دارد؟
در کجا باید دنبالان بگردیم ایا مکان هایط در منظومهٔ شمسی وجود دارند که همهٔ شرایط زیست پذیری و شکل گیری حیات از قبیل درجه حرارت مناسب محیط ابی و انرژی کافی را داراباشد. به دلیل اینکه عطارد و ماه هر دو جو و اقیانوس ندارند پس احتمال یافتن حیات در این دو بسیار اندک است به دلیل مشابه باید دور ستارگان دنباله دار و اقمار کوچک و سیارک‌ها را هم خط کشید. پس به این ترتیب مکان‌هایی از منظومهٔ شمسی که برای جستوجوی حیات فرازمینی باقی می‌مانند عبارت‌اند از مریخ. اقمار بزرگ مشتری. و شاید هم قمر زحل به نام تیتان اگر چه اقمار سیارات غول پیکر در فاصلهٔ زیادی بیرون ناحیه قابل زیست قرار دارند. اما امکان دارد بتوانند انرژی لازم برای حیات را از گرمایش جذرومدی سیارهٔ مرکزی خود کسب نمایند.
اقیانوس قمر اروپا
سطح اروپا قمر مشتری عملاً عاری از دهانه‌های برخوردی می‌باشد و این تعجب آوراست که صفحات بزرگ یا لایه‌های یخ قمر اروپا ظاهراً روی صفحات و لایه‌های عمیق‌تر می‌لغزند و از این نظر شباهت به قاره‌های زمین دارند. که روی پوستهٔ اقیانوس‌ها حرکت می‌کنند و این احتمالاً شباهت‌هایی به پشته‌های وسط اقیانوس‌های زمین دارند یعنی جایی که پوستهٔ جدید کف اقیانوس به دلیل بالا آمدن مواد از درز بین صفحات واگرا مرتباً تشکیل می‌گردد همان طور که قطعات چیدنی یک معما به نام جیگ ساو باید با هم جور در ای‌اند ممکن است در اروپا نیز نوعی فعالیت‌های زمین ساختی رخ می‌دهند مواد بین صفحات ترک خورده و مجزا از هم شبیه لجن با گل شلی به نظر می‌رسند که حالا تبدیل به جامد یخ زده در دمای سطحی بسیار پایین شده است.
کاسه‌ها و دهانه‌های برخوردی که به‌صورت عجیبی کم‌عمق هستند نشان می‌دهند که یخ زیرسطحی انقدر گرم است که بتواند حفره‌های عمیق را پر کند و چنین بر می‌آید که در سطح این قمر بسیار جوان است و یخ سطحی در قسمت‌هایی از آن احتمالاً فقط ۳ تا ۴ کیلومتر ضخامت دارند و تمام این شواهد نشان می‌دهند که باید اقیانوسی از آب مایع در زیر یخ سطحی قمر اروپا وجود داشته باشد و علاوه بر این مشاهدات مربوط به میدان مغناطیسی قوی نشان می‌دهند که اقیانوسی از آب مایع زیرسطحی در کانیمد هم وجود دارد این نوع دریاهای ابی با پوشش یخ سطحی در رویان‌ها پدیده‌ای آشنا و مانند دریاهای یخ قطب جنوب می‌باشند و این مشاهدات باعث شده قمرهای گالیله مشتری توجه زیادی را به خود جلب کنند.
آرکی باکتری‌ها معمولاً در شرایط سختی مانند دمای بالا، یا غلظت زیاد نمک زندگی می‌کنند. این شاخه کمتر از ۱۰۰ گونه را تشکیل می‌دهد؛ شامل باکتری‌های هوازی و غیر هوازی‌اند که با محیط‌های افراطی سازگار شده‌اند؛ پروکاریوت اند؛ از نظر ساختار دیواره و غشای سلول با سلول‌های یوکاریوت متفاوت‌اند.
نقش متانوژنها
متانوژنها آرکه‌هایی هستند که در شرایط بیهوازی متان را بعنوان محصول حتمی متابولیسم تولید می‌کنند. آن‌ها معمولاً در جاهای مرطوب مسئول تولید گاز متان هستند و در رودهٔ جانورانی مثل نشخوارکنندگان و انسان‌ها مسئول تولید باد شکم هستندرشد و بقای آن‌ها به طور مستقیم به فعالیت آن‌ها با میکرو فلور بستگی دارد. رسوبات دریایی متانی کلاً به جاهایی که از سولفات خالی شده‌اند، معمولاً زیر لایه‌های بالایی، محدود شده‌اند. بقیه اکسترمو فیل هستند و در محیط‌های داغ مانند چشمه‌های آبگرم و نیز در کیلومترها زیر سطح زمین در سنگ‌های مذاب پوستهٔ زمین یافت شده‌اند. متانوژنها بیهوازی اند و همینطور نمی‌توانند عملکردی در شرایط هوازی داشته باشند ولی می‌توانند تنش اکسیژنی را برای مدت طولانی تحمل کنند. موردی استثنا وجود دارد بنام Methanosarcina barkeri که دارای آنزیم سوپراکسید دیس موتاز است و می‌تواند تنش اکسیژن را برای مدت بیشتری تحمل کند. برخی که هیدروژن تروفیک نامیده می‌شوند از CO۲ بعنوان منبع کربن و از H۲ بعنوان احیا کننده استفاده می‌کنند. مقداری از CO۲ با H۲ برای تولید متان وارد واکنش می‌شود که یک گرادیان الکتروشیمیایی در عرض غشا ایجاد می‌شود که ATP را در جهت شیمیو اسمزی مصرف می‌کند. برخلاف این‌ها، گیاهان و جلبک‌ها از آب بعنوان احیا کننده استفاده می‌کنند. متانوژن و اطراف: اکثر متان بیوژنیک دریایی نتیجهٔ احیای CO۲ است و اندکی نیز از استات است. آرکه‌های کاتابولیز کننده از استات، استوتروفیک یا استیک لاستیک نامیده می‌شوند. آرکه‌های متیلوتروفیک از ترکیبات متیل دار مثل متیل آمین‌ها، متانول و نیز متان تیول استفاده می‌کنند. متانوژنها نقش اکولوژیکی حیاتی در محیط‌های بیهوازی با زدودن هیدروژن اضافی و محصولات تخمیری که توسط فرم‌های دیگر تنفس بیهوازی تولید شده‌اند ایفا می‌کند. متانوژنها بطور مشخص در محیط‌هایی که در آن بقیهٔ گیرنده‌های الکترون (مثل نیترات، اکسیژن، سولفات و آهن سه ظرفیتی) موجود نباشند، رونق میابند. در سنگ‌های عمیق هیدروژن مورد نیازشان را از آب تجزیه شدهٔ رادیواکتیو و گرم فراهم می‌کنند. متانوژنها در محیط‌های افراطی بر روی زمین یافت می‌شوند از محیط‌های گرم و خشک در صحرا تا در زیر کیلومترها یخ در گرینلند. اکثر متانوژنها تولید کننده‌های اتوتروف هستند اما آن‌هایی که از استات استفاده می‌کنند در جایگاه شیموهترتروف‌ها هستند. میکروب‌های زنده‌ای که متان می‌ساختند در هستهٔ نمونه‌های یخی از سه کیلومتری زیر گرینلند بوسیلهٔ تحقیقاتی از University of California, Berkeley یافت شد.
منبع: حیات هوشمند در کائنات – مترجم دکتر حسن احمدی
