حکومت امام مهدی(عج) حکومت مستضعفان

مظفر حاجیان

در فرهنگ شیعه آیه (ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض ونجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثون) از امیدها و آرزوهایی است که کاملا دست یافتنی است و با ظهور حضرت مهدی اتفاق خواهد افتاد و بشریت را با حاکمیت مستعفان از ظلم و جور حاکمیت مستکبران نجات خواهد داد با ظهور حضرت حجت(عجل الله) طبق وعده الهی، مستضعفان، حاکمیت و حکومت را بر دست خواهند گرفت و حاکم مستضعفان امامی خواهد بود که به امر الهی قرنها در پرده غیبت و منتظر اجرای احکام و اوامر الهی برای تحقق حکومت مستضعفان است. حال مستضعف کیست؟

کسی که اورا به ضعف کشانده اند و دربند و زنجیرکرده اند. وبا داشتن نیروهای بالفعل و بالقوه، از ناحیه ظالمان و جباران سخت در فشار قرار گرفته، ولی با این حال در برابر بند و زنجیر که به دست و پای او نهاده اند ساکت و تسلیم نیست و پیوسته تلاش می کند که زنجیرها را بشکند و آزاد شود، دست جباران و ستمگران را کوتاه سازد و آئین حق و عدالت را برپا کند.

البته اگر ما به وظیفه خود در قبال امامت عمل نکنیم، پدیده «استضعاف امامت» پیش می آید. استضعاف امامت یعنی تضعیف امامت و بی یاور گذاشتن آن. آن گاه که جامعه ای جریان امامت را تنها گذارد و منطق آن را نپذیرد و آن را در اقلیت قرار دهد و به انزوا سوق دهد، گفته می شود که امامت را تضعیف کرده اند. استضعاف امامت، کاهش نقش آن در جامعه و به طور مشخص کنار گذاشتن آن از جریان حکومت و حاکمیت می باشد که در نتیجه خانه نشینی وغیبت امام را به دنبال خواهد داشت خانه نشینی امام، تا پیش از آخرین امام است و دوره غیبت، مربوط به امام آخرین. که برای آخرین امام، تدبیر خداوند متعال غیبت و سپس ظهور است.

آیه ای که در صدر این نوشتار بیان شد از امامت مستضعفان سخن گفته است و فرودستان و مستضعفان را میراث بر زمین معرفى کرده است، دربارۀ دوران ظهور و رستاخیز قیام مهدى آل محمد(ص) است، که به دست آن منجى بزرگ این وعدۀ خدایى تحقق مى‌پذیرد.

امیرالمؤمنین(ع) در تفسیر آیه فرموده اند: «هم آل محمد، یبعث اللّه مهدیّهم بعد جهدهم، فیعزّهم و یذلّ عدوّهم» (نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۱۰)

ایشان (مستضعفان میراث بر زمین)، خاندان پیامبرند که خداوند پس از سختیها، مهدى ایشان را برانگیزد و به آنان عزّت بخشد و دشمنانشان را خوار سازد و واضح است که حکومت آل محمد(ص) یعنى همان حکومت مردم مستضعف و رسیدن محرومان به حق خود.

از نظر دیگر نیز براى اجراى عدالت راستین، حاکمیت فرودستان محروم ضرورت دارد، زیرا که در تمامى دوران گذشتۀ تاریخ مورد اصلى ظلم و بى‌عدالتى، طبقات محروم بوده‌اند و سرانجام باید پدیدۀ ناهنجار و ضد بشرى «استضعاف» -که تعبیرى از همۀ ظلمها و ستمهاست-از میان برود و انسان از زیر بار سنگین و شکننده آزاد شود.

آنچه یک ضرورت است و باید مورد توجه قرار گیرد مبارزه با علل اصلى استضعاف ضرورتى اجتناب ناپذیر است. روشن است که صاحبان زر وزور و قدرت و ثروت، دو عامل اصلى استضعاف بخشهاى عظیم انسانى در گذشته و اکنون بوده‌اند و هستند. هرظلم و ستمى که به محرومان و بى‌پناهان شده است، یا مستقیم به دست اشرافى گرایان و قشر مرفّه انجام گرفته است و یا به دست طبقات اشراف و سرمایه‌داران و قارونیانى که در زیر چتر حمایت حکومتهاى مستکبر و نفوذی های آنها در حکومت ها قرار داشتند و با حمایت قانونى و عملى آنها راه ظلم و تحمیل و استثمار را هموار مى‌ساختند.

این تحرکات و اقدام های ضد بشرى هنگامى پایان مى‌یابد که حکومت و قدرت سیاسى و نظامى جامعه فقط و فقط به دست طبقات محروم و مستضعف سپرده شود. دفاع از حقوق پایمال‌شدۀ محرومان و مستضعفان آنگاه امکان دارد که حاکمیت به دست آنان سپرده شود. هرحکومتى هرچه صالح باشد نمى‌تواند حقوق محرومان را به آنان بازگرداند، مگر اینکه خود از این طبقه باشد و دردهاى این طبقه را با تمام وجود خویش لمس کرده باشد لذا اگر دست اندرکاران حتی در حکومت های خوب از اقشار مرفه و اشرافی باشند این موضوع تحقق نمى‌پذیرد مگر اینکه طبقۀ حاکم از مستضعفان باشند و به تعبیر امام خمینی قدس سره طعم تلخ فقر را چشیده باشند. تنها و تنها در این صورت است که مى‌توان امید داشت در قانون و اجرا و در تئورى و عمل، جانب محرومان رعایت گردد و پایگاههاى استکبار و قدرت و سلطه واژگون شود و پدیدۀ «استضعاف» از سرزمین زندگى محو گردد. امام خمینی(ره) در این مورد می فرمایند: «ما امید آن داریم که همۀ اقشار ملتهای مستضعف به هم بپیوندند. … باید این نهضت در تمام عالم ـ نهضت مستضعف در مقابل مستکبر ـ در تمام عالم گسترده شود. ایران، مبدأ، و نقطۀ اول و الگو برای همۀ ملتهای مستضعف[باشد]…سایر اقشار ملتها به این رمز اسلامی، به این رمز ایمانی، اقتدا کنند. در تمام اقشار عالم، مسلمین بپاخیزند؛ بلکه مستضعفین بپاخیزند. وعدۀ الهی که مستضعفین را شامل است و می‏فرماید که ما منت بر مستضعفین می‏گذاریم که آنها امام بشوند در دنیا، و وارث باشند. امامت حق مستضعفین است، وراثت از مستضعفین است؛ مستکبرین غاصبند، مستکبرین باید از میدان خارج بشوند.»(صحیفه امام ج ۷ ، قم ۲۴/۰۲/۱۳۵۸)