انسان همچنان گرگ انسان است

نفیسه الله دادی

اوضاع جهان هر روز بدتر می‌شود. ناامنی ابعاد گسترده‌تری می‌یابد و بلای جان هزاران نفر می‌شود. اوضاع نابسامان جهان و تنش‌های آن ناخودآگاه انسان را به سمت نظریه‌پرداز قرن ۱۶ و ۱۷ انگلیس می‌کشاند؛ «انسان گرگ انسان است»، تعبیر معروف وی درباره اوضاع جنگی و نامتعارف است. هابز معتقد است وسایل ضروری برای ارضای امیال کمیاب هستند و بنابراین رقابتی برای کسب این وسایل وجود دارد؛ بنابراین شخص نه‌تنها باید نگران تأمین این وسایل باشد، بلکه باید نگران حفظ آن‌ها از دستبرد دیگران هم باشد که نیازمند قدرت است. قدرت همیشه نسبی است. اگر رقابتی برای کسب یک خیر معین درگیرد، شخص فقط زمانی قادر به تأمین آن است که قدرت بیشتری از اشخاص دیگر طالب آن خیر معین داشته باشد. تحت این شرایط، کشمکش تمام‌عیار میان افراد ناگزیر است؛ جنگ همه علیه همه.
به نظر دنیای امروز چنین ویژگی‌هایی را دارد. راه‌حل‌ هابز برای بهبود چنین وضعی لویاتان یا دولتی مقتدر است؛ به نظر نمی‌رسد این ایده اکنون در نظام جهانی قابلیت اجرا داشته باشد.
با گسترش دیپلماسی، چانه‌زنی و مذاکرات امید می‌رفت دیگر شاهد جنگ‌های گسترده نباشیم؛ اما می‌بینیم همچنان جنگ در یمن، سوریه و … ادامه دارد؛ حتی گسترده‌تر و وحشیانه‌تر از قبل.
تروریست شکل جدیدی یافته است و توسط دولت‌ها متولد و حمایت می‌شوند. هزینه‌های نظامی در جنگ یمن به نقل از ارزیابی‌های کارشناسان نظامی نشان می‌دهد هر موشک پاتریوت برای عربستان سه میلیون دلار هزینه دارد. برای رهگیری هر موشک بالستیک یمنی می‌باید دست‌کم سه فروند موشک پاتریوت شلیک شود؛ بنابراین برای رهگیری مثلا ۷ فروند موشک بالستیک باید ۷۹ میلیون ریال سعودی (۲۱میلیون دلار) هزینه کرد. نگهداری این موشک‌ها در خاک عربستان هم سالیانه دست‌کم دویست میلیون دلار هزینه دارد. این آمار و امثال این آمار نشان می‌دهد دولت‌های جنگ‌دوست برای تخریب حاضرند میلیاردها تومان هزینه کنند؛ بنابراین انسان همچنان گرگ انسان است.