فریب آنلاین
سحر مهندسی نمین
فضای مجازی می‌رود تا دنیا را در دورترین افق‌ها به قبضه خود در آورد و نسل جدیدی از روابط اجتماعی را رقم زند. روابطی که در آن تبادل اطلاعات را درهر لحظه و هر مکان برای انسان‌ها فراهم می‌آورد. امروزه فضای مجازی شکلی از ارتباط جهانی را بوجود آورده که تعاملات و تبادل نظرها در آن با سرعت بسیار بالا، بخصوص در «شبکه‌های اجتماعی» فراهم گشته و مزیت‌ها و امکانات اطلاعاتی و تفریحی مثبتی را برای کاربران به وجود آورده است. اما باید در نظر داشت که شبکه‌های مجازی با تمام مزایای خود یک محیط ناامن هستند. که می‌توانند برای افراد جامعه به خصوص جوانان مشکل ساز باشند. مشکلات و آسیب‌هایی که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. یکی از آسیب‌هایی که می‌تواند به شکل‌های مختلف و از طرق گوناگون در شبکه‌های اجتماعی بروز کند، دروغ و فریب آنلاین است. مسئله فریب‌های آنلاین از همان آغاز پیدایش اینترنت و فراگیر شدن آن مورد توجه همگان قرار گرفت.
در شبکه‌های مجازی افراد به راحتی می‌توانند با دادن اطلاعات شخصی دروغین، دیگران را فریب دهند یا شخصیت خود را آنطور که ایده آلشان است، نمایش دهند. شاید بتوان گفت که اکثریت افراد می‌توانند، آن بخش از تمایلات خود را که در دنیای واقعی قادر به تحقق آنها نیستند در فضای مجازی به راحتی تحقق بخشند. ساده‌ترین مثال آن، دروغ گفتن در مورد تحصیلات دانشگاهی، سن، محل زندگی یا شغل و … است. باید در نظر داشت که ارتباط در فضای مجازی اساساً بر متن و عکس استوار است لذا، از نشانه‌های بصری و شنیداری در تعامل‌های رو در رو بی بهره است. بنابراین این نوع از روابط اغلب در دنیای واقعی شکل و ماهیت دیگری پیدا می‌کند.
فریب آنلاین صرفاً در کلمات و متن‌هایی که افراد در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند صورت نمی‌گیرد. بلکه بخش قابل توجهی از آن، از طریق عکس اعمال می‌شود. شاید روشن‌ترین مثال برای مقوله فریب آنلاین موضوع «بارگذاری عکس پروفایل» باشد. که کاربر شبکه‌های مجازی در ابتدای ورود به این شبکه‌ها و هنگام ثبت نام با آن مواجه می‌شود. امروزه عکس‌ها برای برقراری ارتباط مجازی افراد با یکدیگر بسیار پر اهمیت شده‌اند. چرا که عکس پروفایل اولین چیزی است که در برخوردهای مجازی کابران با یکدیگر به چشم می‌آید و سازنده بخش مهمی از ذهنیت افراد نسبت به همدیگر است بنابراین می‌تواند مهم و قابل تأمل باشد.
به طور طبیعی، میل به زیبایی در همه انسان‌ها وجود دارد اما بعضی افراد که تمایل بیشتری به خوداظهاری و جلوه دادن خویش دارند؛ عکس‌هایی را برای صفحهٔ شخصی خود در شبکه‌های مجازی برمی گزینند که آنها را زیباتر و جذاب‌تر نمایش دهد. این عکس‌ها اگرچه برگرفته از چهرهٔ حقیقی شخص‌اند اما به کمک انواع قابلیت‌هایی که برای دستکاری عکس‌ها وجود دارند، چهرهٔ زیباتری از فرد را به نمایش می‌گذارد که به واقعیت آن کمتر شباهت دارد. همین می‌تواند مبنای فریب و دروغ آنلاین قرار گیرد. معمولاً دروغ و فریب از آنجا آغاز می‌شود که فرد تمایل دارد چیزی غیر از واقعیت خود را نمایش دهد یا واقعیت خود را در سطح عالیتری نشان دهد. امروزه گسترش فضای مجازی شکل ارتباطات را تغییر داده است و ذائقه جامعه را از یک رابطهٔ رو در رو و حقیقی به یک رابطه غیرحقیقی تقلیل داده است. که دیگر نمی‌توان آن را «ارتباط» نامید. بلکه تنها می‌توان به آن «اتصال» گفت.
به هر حال فریب خوردن تنها محدود به فضای مجازی نیست. تملق و چاپلوسی‌ها در فضای واقعی هم وجود دارد، اما در واقعیت نمی‌توان همیشه مخفی بود و پشت نقاب ظاهر شد. برای برون رفت از این معضل خانواده، جامعه و رسانه نقش بسیار مهمی دارند. و بی‌تردید هرچقدر سواد فضای مجازی در افراد تقویت شود، کمتر دچار آسیب‌ها خواهند شد.
