مدگرایی آفت شرقی
دامون رشیدزاده
انسان موجودی اجتماعی است و میل به آراستگی و زیبایی در وجود اکثر انسان‌ها وجود دارد. انسان‌ها علیرغم اینکه دوست دارند شبیه به هم باشند در عین حال دوست دارند منحصر به فرد هم باشند. در حقیقت «مد» از میان این دو نیروی متضاد است که شکل می‌گیرد.
فرد مدگرا یا مدام خود را شبیه دیگران درمی آورد یا تمام سعی و تلاشش این است که با دیگران فرق داشته باشد. در حقیقت وقتی مد جدید گسترش پیدا می‌کند، مد پیشین به تدریج افت کرده و به پایین‌ترین حد خود می‌رسد؛ علت آن است که هر لحظه تعداد بیشتری از افراد از آن پیروی می‌کنند و بعد از مدتی دیگر مد مورد نظر به صورت یک امر عادی درمی آید که تنوع قبلی را ندارد. البته مد منحصر به ظاهر افراد نیست و می‌تواند اندیشه، تفکر، حتی هنر و بسیاری دیگر از زوایای زندگی افراد را تحت تأثیر خود قرار دهد.
البته مد گرایی همیشه نیز پدیده‌ای شوم نیست به عنوان مثال همین ظهور و افول مدهای گوناگون باعث به وجود آمدن سبک‌های مختلف هنری شده است یا در معماری در دوره‌های مختلف هنری با توجه به مد زمانه آثار ارزشمند تاریخی آفریده شده است که اکنون زینت بخش زندگی ماست.
اما آنچه که ما در این گزارش به دنبال کنکاش در آن هستیم مدگرایی بدون تفکر است. پیروی کورکورانه از پدیده‌های نوظهور یکی از معضلات جدی جوامع بشری به خصوص در دوران مدرن است.
وقتی از مدگرایی از نوع مثبت مانند هنر صحبت می‌کنیم هر هنرمندی سعی می‌کند با توجه به اصول آن سبک دست به خلق آثاری تازه بزند هر چند در هنر هم همواره افراد کپی کار وجود داشته‌اند اما واقعیت این است که این افراد هیچگاه به عنوان هنرمند شناخته نشده‌اند و جریان ساز نبوده‌اند.
اما در مدگرایی بدون تفکر افراد تنها بر اساس خواست جامعه سعی دارند خود را همرنگ جماعت کنند. این نوع مدگرایی به خصوص درباره پوشاک یا رفتارهای اجتماعی نمود بیشتری دارد. وقتی لباسی به اصطلاح عامیانه مد می‌شود افراد زیادی فارغ از اینکه این نوع لباس با آناتومی آنها سازگار است تنها به دلیل اینکه مد جامعه چنین خواستی دارد پوشش جدید را بر می‌گزینند. مثال ملموس‌تر این اتفاق را می‌تواند در جراحی‌های زیبایی در کشور خودمان دید. انبوه عمل‌های جراحی بینی در کشور ما آنهم با شمایلی خاص به نام دماغ‌های عروسکی باعث شده بخش زیادی از دختران قیافه‌هایی بسیار مشابه داشته باشند. آش این ماجرا به حدی شور شده که حالا ما بالاترین آمار جراحی بینی در دنیا را داریم. این در حالی است که به گفته از پزشکان و جراحان زیبایی بسیاری از افرادی که دست به این گونه عمل‌ها می‌زنند ضرورتاً احتیاجی به عمل زیبایی ندارند و تنها بر اساس قوانین نانوشته مد گرایی خود را ملزم به چنین عمل‌هایی می‌دانند.
مدگرایی بدون تفکر یکی از بیماری‌های شایع دوران معاصر است که شیوع گسترده‌ای دارد. عجیب اینکه شیوع این نوع مدگرایی‌های منفی در کشورهای شرقی بیش از کشورهای غربی است. این ماجرا ربطی به جایگاه اقتصادی کشورهای شرقی ندارد و از ژاپن کره جنوبی گرفته تا پاکستان و افغانستان و حتی عربستان درگیر پدیده مد گرایی به گونه‌های مختلف هستند. شاید در نگاه اول تفاوت فاحشی میان مدگرایی کره‌ای‌ها و عربستانی‌ها وجود داشته باشد اما با نگاه دقیق‌تر می‌توان دریافت که این کشورها هر کدام به نوعی درگیر پدیده مدگرایی بدون تفکر هستند.
البته این به معنای عدم وجود مدگرایی در غرب نیست و آنها نیز به نوع خود درگیر این چنین پدیده‌هایی هستند اما کمال گرایی شرقی در مقابل ساده گرفتن زندگی از نوع غربی باعث شده ما شرقی‌ها بیشتر درگیر مد و مدگرایی باشیم.
هر چند این کمال گرایی ما شرقی‌ها خدمت بزرگی به جهان هنر کرده است و تقریباً تمامی سبک‌های هنری جهان ریشه در شرق دارند اما در دنیای مدرن مدگرایی بیش از حد ما باعث شده بخش بزرگی از شرق علیرغم ثروت فراوان با مشکلات اققتصادی و اجتماعی درگیر باشد.
