چالش حق رشد

هامون رشیدیان

در سال‌های اخیر یکی از چالش‌های باشگاه‌ها در نقل و انتقالات ماجرای پرداخت حق رشد بازیکنان به باشگاه قدیمی است. حق رشد یا حق آموزش یکی از بندهای قانون نقل و انتقالات فوتبال است که چند سالی است برخی مدیران باشگاه‌ها با اتکا مبالغی را از باشگاه‌هایی که بازیکنان جوان را به خدمت می‌گیرند دریافت می‌کنند. به عنوان نمونه محسن مسلمان، پیام صادقیان و حتی مهدی قائدی بازیکنان پرسپولیس و استقلال در این سال‌ها بحث پرداخت حق رشد آن‌ها به باشگاه‌های قدیمی‌شان مطرح بوده است.

اما حق رشد واقعاً چیست که در این سال‌ها راجع به آن در فوتبال ایران صحبت‌های زیادی می‌شود. حق رشد بر اساس قوانین نقل و انتقالات فوتبال ایران، درباره بازیکنان زیر ۲۳ سالی است که به تیم‌های مختلف راه پیدا می‌کنند و در اینصورت شامل پرداخت حق رشد می‌شوند و این مبلغ باید به باشگاه مبدأ آن‌ها پرداخت شود. این قانون برای تشویق تیم‌ها به بازیکن سازی است و اجرای آن باعث می‌شود تا باشگاه‌ها به درآمدزایی از پرورش بازیکنان جوان بیشتر توجه کنند. بر اساس این قانون، بازیکنان در دو رده سنی قرار می‌گیرند که حق رشد آن‌ها به صورت زیر تعریف می‌شود:

رده سنی ۱۲ تا ۱۵ سال: حق رشد این بازیکنان بابت هر سال آموزش، ۱۰ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ برتر، ۸ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ یکی، ۶ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ دویی و ۴ میلیون تومان برای سایر لیگ‌ها خواهد بود.

رده سنی ۱۶ تا ۲۱ سال: حق رشد این بازیکنان بابت هر سال آموزش، ۲۵ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ برتری، ۲۰ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ یکی، ۱۰ میلیون تومان برای تیم‌های لیگ دویی و ۸ میلیون تومان برای سایر لیگ‌ها خواهد بود.

همچنین اگر بازیکنی از یک لیگ به لیگ پایین‌تر منتقل شود، پرداخت حق رشد شامل او نمی‌شود.

حق آموزش و مکانیزم مشارکت جمعاً شامل ۲۰ درصد از مبالغ قراردادی است که بازیکن با باشگاه جدید منعقد کرده است و قوانین آن به شرح زیر است:

– مسئولیت پرداخت حق آموزش به باشگاه قدیم به عهده باشگاه جدید است.

-بازیکن فقط از سن ۱۲ تا ۲۳ سال به شرط فعالیت در باشگاه‌های حرفه‌ای مشمول حق رشد است

– بازیکنی که اولین قرارداد حرفه‌ای خود را به ثبت می‌رساند شامل حق رشد است

-باشگاهی که بدون دلیل موجه با بازیکن فسخ کرده باشد شامل حق رشد نخواهد شد

-باشگاه جدید حق رشد را باید تا ۳۰ روز بعد از عقد قرارداد با باشگاه جدید بدهد در غیراینصورت مشمول جریمه و ماهی ۰٫۵ درصد

-اگر پایان ۲۳ سالگی بازیکن در هنگام عضویت در باشگاه قدیم قبل از اتمام قرارداد آن‌ها فرارسیده است باشگاه جدید فقط تا روزی که ۲۳ سالگی بازیکن پایان می‌یابد ملزم به پرداخت حق رشد به باشگاه قدیم است.

سیستم بیمار

مسئله مهم اما اینجاست که باشگاه‌های متمول فوتبال در ایران معمولاً حاضر به پرداخت مبالغ اندک حق رشد به دیگر باشگاه‌ها نیستند. این باشگاه حاضرند هزاران دلار بابت بازیکنان خارجی خرج کنند اما چند میلیون تومان به باشگاه‌های بازیکن ساز داخلی کمک نکنند. این مسئله هم باعث شده بسیاری از باشگاه‌های بازیکن ساز کشور که تنها از همین راه درآمد داشتند عطای بازیکن سازی را به لقایش ببخشند. هر چند کمیته انظباطی شعی کرده حق این باشگاه‌ها را از تیم‌های بزرگ بگیرد اما به دلیل طولانی بودن روند دادرسی و بی ثباتی اقتصادی معمولاً این باشگاه‌های کوچک هستند که در این زمینه ضرر می‌کنند.

واقعیت این است که در فوتبال به ظاهر حرفه‌ای ما مدیران نه تنها سواد فوتبالی ندارند بلکه از دانش مدیریتی و تفکرات بلند مدت هم بی بهره هستند. متاسفانه این مدیران فراموش می‌کنند که فوتبالشان مدیون باشگاه‌های کوچ و قدیمی است و اگر این باشگاه‌ها نباشند استعدادی هم در فوتبال رو نخواهد شد. البته سیستم بیمار فوتبال ما نیز در این ماجرا بی تأثیر نیست زیرا مدیران با تفکرات کوتاه مدت انتخاب می‌شوند و از آنجایی که از پول بیت المال برای تیم‌هایشان هزینه می‌کنند هیچ دغدغه‌ای در این زمینه ندارند. در چنین سیستمی انتظار برای تفکرات حرفه‌ای و مسائلی همچون پرداخت حق رشد انتظاری معقولی نیست.